Boilies – część 1
Kulki proteinowe są niewątpliwie zanętą oraz przynętą nr 1 na karpie. Grono karpiarzy można podzielić na tych, którzy używają gotowych kulek, tych którzy kupują firmowe mieszanki i rolują z nich kulki oraz tych, którzy komponują własne receptury. Zarówno ten artykuł jak i kolejne jego części, skierowane są do tej ostatniej grupy oraz do wszystkich pragnących własnoręcznie od podstaw stworzyć swoje kulki proteinowe. Na wstępie należy sobie uświadomić, że przygotowujemy pokarm dla karpi, dlatego też jego skład oraz wartość odżywcza nie może być przypadkowa. Nie może być też mowy o zastosowaniu produktów niewiadomego pochodzenia czy wątpliwej jakości. Obecnie z zakupem komponentów i różnych dodatków nie powinniśmy mieć najmniejszego problemu. W podstawowe towary możemy zaopatrzyć się już w sklepach spożywczych, szczególnie na stoiskach ze zdrową żywnością. Natomiast specjalistyczne komponenty i składniki kulek proteinowych znajdziemy w ofertach firm karpiowych. W pierwszej części chciałbym opisać najbardziej popularne składniki potrzebne do skomponowania mix-u oraz scharakteryzować podstawowe wartości odżywcze w pokarmach czyli białka, tłuszcze i węglowodany. Aby rozgraniczyć poszczególne komponenty podzieliłem je na następujące grupy: produkty roślinne, mleczne, jajeczne, zwierzęce, pokarmy dla ptaków, zioła i przyprawy oraz dodatki specjalne. Podane pod każdym komponentem wartości odżywcze mogą się nieznacznie różnić w zależności od ich producenta, natomiast w przypadku dozowania podane są optymalne granice lub przedziały.
Produkty roślinne
Mąka kukurydziana – podstawowy komponent praktycznie każdej mieszanki, wpływa na powstawanie drobnych porów w strukturze ciasta. Mąka kukurydziana jest bogata w witaminy z grupy B, E, A oraz błonnik ułatwiający procesy trawienne. Dobrze uzupełnia się z mąką sojową pełnotłustą tworząc podstawę mixu. Odpowiada przede wszystkim za stabilność plastyczną ciasta i podnosi poziom węglowodanów w recepturze. Zawartość białka 8%, 2% tłuszczu, węglowodany 75%. Dozowanie do 50%
Mąka kukurydziana GP – pochodzi z grubszego przemiału niż klasyczna mąka kukurydziana, gdzie w połączeniu z nią jest bardzo dobrym składnikiem wykorzystywanym do tworzenia podstawowych mieszanek bazowych. Najlepiej jest łączyć je w proporcji 1:1 lub 1:2. Dozowanie wynosi do 25%. Natomiast wartość odżywcza to: 8% białko, 2% tłuszcz, 75% węglowodany 888 88 88 88 8888 8 88 8 88
Mąka sojowa pełnotłusta – produkowana z pozbawionych okrywy nasion soi zmielonych do postaci mąki. Ma jasnożółty kolor, sojowy zapach, jest cennym źródłem białka i tłuszczu pochodzenia roślinnego. Mąka sojowa pełnotłusta wpływa na spoistość i plastyczność ciasta oraz sprężystość kulek. Zawartość białka 43%, 23% tłuszczu, węglowodany 20%. Dozowanie do 30%
Mąka sojowa odtłuszczona – uzyskiwana z płatków sojowych po ekstrakcji tłuszczu, jest jaśniejsza i mniej aromatyczna od pełnotłustej. Charakteryzuje się zwiększoną chłonnością płynów, może być tanim spoiwem. W mieszance najlepiej łączyć ją z mąką sojową pełnotłustą np. 10% odtłuszczonej i 20% pełnotłustej. Zawartość białka 45%, 1,5% tłuszczu, węglowodany 38%. Dozowanie do 20%
Koncentrat i izolat sojowy – wysokobiałkowe produkty sojowe zawierające odpowiednio 60% i 90% białka, które jest jednym z najlepiej strawnych protein roślinnych. Oba komponenty są dobrym spoiwem, natomiast izolat ma dodatkowo właściwości, dzięki którym możemy wpłynąć na ciężar kulek uzyskując ich neutralną pływalność. Ponad to charakteryzują się też zwiększoną chłonnością płynów. Dozowanie koncentratu sojowego do 25%/izolat sojowy do 20%
Mąka pszenna – w sklepach mamy jej różne rodzaje, najlepsza do wyrobu kulek proteinowych będzie mąka tortowa jak również krupczatka. Mąki pszennej używamy ze względu na zawartość glutenu jako jego tańszy zamiennik, który dobrze wiąże i spaja ciasto. Przy komponowaniu receptury musimy pamiętać, że zbyt duży dodatek mąki pszennej lub czystego glutenu będzie powodował tzw. boczne ,,otwieranie” się kulki proteinowych w trakcie rolowania. Zawartość białka 10%, 1,5% tłuszczu, węglowodany 75%. Dozowanie do 20%
Semolina (nie mylić z kaszą manną) – mączka otrzymywana z twardej odmiany pszenicy o nazwie Durum, najlepszy składnik do produkcji wysokogatunkowych makaronów. Jest zdecydowanie lepszym komponentem niż zwykła mąka pszenna ponieważ semolina zawiera więcej glutenu bo aż 35%, jest bardziej stabilna plastycznie, wpływa na sprężystość i kleistość ciasta. Zawartość białka wynosi 12,5%, węglowodanów 72%. Dozowanie od 10 do 30%
Gluten pszenny – produkt uboczny przerobu mąki pszennej na syrop glukozowy. Jest dobrym lepiszczem, wiąże mix już przy dozowaniu 5%, przy większym powoduje nadmierną rozciągliwością ciasta. Ponad to gluten pszenny wzmacnia sprężystość i strukturę ciasta, dzięki dużej lepkości utrzymuje w nim pęcherzyki gazu, co powoduje zwiększenie jego objętości. Zawartość białka 80%, węglowodany 3%, tłuszcz 1,2%. Dozowanie do 10%
Gluten kukurydziany – otrzymywany przy produkcji skrobi kukurydzianej. Podobnie jak mąka kukurydziana ma właściwości lekko rozpraszające. W porównaniu z glutenem pszennym nie spaja ciasta, tylko nadaje mu luźniejszą strukturę. Gluten kukurydziany ma bardzo specyficzny zapach sfermentowanej kukurydzy. W zależności od pochodzenia może zawierać do 60% białka. Dozowanie do 10%
Zarodnik kukurydziany – powstaje w wyniku oddzielenia zarodka ziarna w trakcie przemiału kukurydzy. Zarodniki są w ziarnach ,,magazynem” tłuszczu, białka, witamin, enzymów, mikro i makroelementów. Zarodnik kukurydziany polepsza strukturę przestrzenną kulki tym samym ułatwia wydostawanie się z niej substancji wabiących i co za tym idzie lepszą jej pracę, ma też właściwości lekko klejące. Bardzo dobrze też współgra i łączy się w mixie z mielonymi ziarnami. Zawiera 14% białka, 12% tłuszczu. Dozowanie do 25%
Mączka CSL – kukurydziany składnik o charakterystycznym zapachu, zawiera dużo naturalnych cukrów oraz szeroki zestaw aminokwasów, minerałów i witamin. Mączka CSL podobnie jak jej płynny odpowiednik Corn Steep Liquoir jest przysmakiem nie tylko karpi, ale również innych ryb spokojnego żeru. Dozowanie: 5-10% Wartość odżywcza: 30% białko, 11% tłuszcz
Mączka arachidowa – bardzo odżywczy składnik i przysmak karpi oraz amurów, który nadaje mieszance orzechowy zapach i smak, wpływa na poprawę struktury oraz ,,pracę” kulek. Może być stosowana jako składnik mix-ów, jak również zanęt sypkich lub stick mixów. Dozowanie do 20% Wartość odżywcza: 25% białko, 46% tłuszcz, 12% węglowodany
Mączka z orzechów tygrysich – słodka i pożywna mączka, której smak uwielbiany jest przez karpie i amury. Doskonały składnik słodkich letnich mieszanek, natomiast w połączeniu z mączką arachidową sprawdza się również w chłodnych porach roku, kiedy karpie szukają niedużej ilości ale treściwego pokarmu. Dozowanie do 20% Zawartość białka około 12%, tłuszczu 26%, 21% glukozy
Mączka kokosowa – kolejna mączka orzechowa, podobnie jak inne tego typu jest ona również bardzo odżywcza i wnosi do mieszanki także charakterystyczny dla siebie aromat i smak. Świetnie sprawdza się w słodkich mixach nie tylko latem. Tworzy ciekawe połączenia z aromatami owocowymi takimi jak np. banan/ananas. Dozowanie 5-15% Wartość odżywcza: 20% białko, 14% tłuszcz, 60% węglowodany
Mąka grochowa – mączka o wyraźnym zapachu i smaku grochu, podobnie jak inne mączki z roślin strączkowych posiada właściwości klejące. Dobry składnik mieszanek bazowych i typu Bird Food. Dozowanie: do 20% Wartość odżywcza: 24% białko, 1,5% tłuszcz, 60% węglowodany
Mąka ryżowa – mączka roślinna z dużą zawartością węglowodanów, polecana szczególnie do letnich mieszanek. Jest ciężka i posiada właściwości utwardzające kulki proteinowe. Dozowanie: do 20% Wartość odżywcza: 6% białko, 1% tłuszcz, 80% węglowodany
Produkty mleczne
Mleko w proszku – najłatwiej dostępny składnik pochodzenia mlecznego. Mleko w proszku otrzymywane jest w procesie odparowywania wody z mleka świeżego, jest słodkie i ma kremowy zapach. Możemy nabyć mleko odtłuszczone (białko 35%, tłuszcz 1%, węglowodany 50%) lub pełnotłuste (białko 26%, tłuszcz 24%, węglowodany 38%). Lepszym komponentem do mix’ów będzie mleko odtłuszczone, gdyż zawiera więcej białka oraz cukru mlecznego, czyli laktozy. Doz. do 20%
Serwatka – produkt uboczny powstający przy wyrobie serów, w postaci proszku otrzymywany w procesie odseparowania wody, bogaty w minerały (potas, wapń, chlorki, fosfor, sód). Serwatka zawiera ponad 70% dwucukru laktozy, dzięki czemu jest słodka i lepka. Przy większym dozowaniu powoduje ,,płynność” ciasta, co objawia się deformowaniem kulek po rolowaniu i brakiem sprężystości, dodatek serwatki 10% jest najbardziej optymalny. Zawartość białka 11%, tłuszcz 1,5%, węglowodany 70%. Dozowanie do 15%
Kazeina (podpuszczkowa i kwasowa) – otrzymywana poprzez wytrącanie podpuszczką lub kwasem odtłuszczonego mleka, jest nierozpuszczalną w wodzie proteiną. Kazeina podpuszczkowa ma dużą zawartość aminokwasów egzogennych i wyróżnia się wysoką strawnością białka. Kazeina kwasowa jest z kolei dobrym składnikiem wpływającym na twardość kulek, przy drobniejszej granulacji 90 mesh ma także właściwości klejące, natomiast w rozdrobnieniu 30 mesh znacznie gorzej łączy się z mieszanką i wymaga ograniczenia dozowania. Białko 92%, węglowodany 10%, dozowanie do 40%
Kazeinian (sodu, potasu, wapnia) – grupa rozpuszczalnych protein mlecznych, oprócz wysokiej zawartości białka posiadają właściwości klejące. Kazeinian sodu jest dobrym składnikiem spulchniającym, dodając go można wpłynąć na wyporność kulek, natomiast zbyt duże dozowanie spowoduje ich odkształcanie i pęcznienie w trakcie gotowania. Kazeinian potasu jest mniej popularną mleczną proteiną, natomiast najbardziej ceniony jest kazeinian wapnia. Optymalnym rozwiązaniem będzie połączenie kazeinianu wapnia i sodu. Białko 90%, węglowodany 10%, dozowanie do 15%
Produkty jajeczne
Jajka w proszku – bardzo dobry funkcjonalny produkt, ułatwia wyrabianie ciasta i rolowanie kulek, wykorzystywany jako składnik pokarmów jajecznych dla ptaków. Można użyć go w zastępstwie świeżych jaj rozrabiając z ciepłą wodą w proporcji 1:3 (1 kg proszku odpowiada 75 średnim jajom). Zawartość białka 44%, tłuszczu 36%, dozowanie do 15%
Żółtko w proszku – wyizolowane żółtko w proszku jest bardzo pożywnym i energetycznym składnikiem. Ułatwia rolowanie kulek szczególnie skomponowanych z ubogich w tłuszcz składników, ogranicza również kleistość ciasta (1 kg proszku odpowiada 105 żółtkom jaj). Zawartość białka 33%, tłuszczu 58%, dozowanie do 10%
Albumina – otrzymywana z białka jaja kurzego, wiąże i klei ciasto oraz doskonale utwardza kulki proteinowe. Można zastąpić nią świeże jaja kurze, wystarczy uwzględnić jej dodatek w naszej recepturze na poziomie 3-5%. Z uwagi na użycie potem wody do wyrobu kulek uzyskamy krótszy czas ich suszenia, dłużej też zachowamy ich świeżość w przypadku zastosowania konserwantu. Wartość odżywcza: 83% białka, 1kg albuminy = 260 białek jaja kurzego, dozowanie do 10%.
1111111111111
Produkty zwierzęce
Mączki rybne to gama komponentów powstających z rybich odpadów, są szeroko stosowane w produkcji pasz dla zwierząt hodowlanych i granulatów dla ryb. W zależności od rodzaju odpadów i zastosowanej technologii produkcji mogą się różnić zawartością białka i jego strawnością oraz poziomem tłuszczu. Oprócz mączek rybnych bardzo skutecznymi komponentami są także mączki mięsne i mięsno-kostne, jednak obecnie handel tego typu produktami jest zabroniony. Z takich mączek produkowane są suche karmy dla psów i kotów, możemy nawet wybrać nutę smakowo-zapachową np. ryby, wołowiny, wątroby itp., taki produkt wystarczy zmielić i komponent mięsny mamy gotowy. Wielokrotnie przekonałem się o skuteczności mięsnych kulek, które są świetną alternatywą dla rybnych ,,boilies”, szczególnie w chłodnych porach roku, szczerze polecam naprawdę warto wypróbować. Dozowanie suchego pokarmu w zależności od jego rodzaju oscyluje w granicach 10-25%, wartości odżywcze powinny znajdować się na każdym jego opakowaniu.
Mączka rybna łososiowa – jasna mączka rybna, produkowana z ryb łososiowatych, bogata w aminokwasy egzogenne, wytwarzana bez dodatków białkowych pochodzenia roślinnego, dlatego też ma wysoki współczynnik strawności białka 92,8%. Zawartość białka wynosi 65%, tłuszczu 12%, Dozowanie do 30%1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 1
Mączka krewetkowa – mączka zwierzęca o charakterystycznej nucie zapachowej, można łączyć ją z mączkami rybnymi lub stosować osobno. Mączka krewetkowa jest dobrym składnikiem kulek proteinowych przeznaczonych na zamulone łowiska, ponieważ wpływa na ich ciężar właściwy. Zawartość białka 50%, tłuszczu 9%, dozowanie do 25%
Mieszanka rybno-krewetkowa – kompleksowy dodatek przeznaczony do mixów o nutach rybnych, zawiera mączkę łososiową i śledziową, mączkę krewetkową oraz mieszaną mączkę rybną. Posiada pełen zestaw protein, aminokwasów i tłuszczów rybnych. Żeby stworzyć wysokiej jakości rybne ,,boilies” nie musimy już kupować osobno kilku rodzajów mączek rybnych, wystarczy jedna mieszanka rybno-krewetkowa. Dozowanie: do 25% Wartość odżywcza: 50% białko, 10% tłuszcz
Mączka rybna LT 94 – wysokiej klasy specjalna mączka rybna produkowana ze świeżych ryb, których proces obróbki odbywa się w niskich temperaturach. Dzięki temu otrzymuje się zwiększoną wartość odżywczą i bogatszy profil aminokwasowy, w porównaniu ze standardowo wytwarzanymi mączkami rybnymi. Wysoka zawartość tłuszczu i w 94% przyswajalnego białka powoduje, że jest to jeden z najlepszych tego typu produktów dostępnych na rynku używany do komponowania rybnych receptur na kulki proteinowe. Dozowanie 10-30% Wartość odżywcza: 70% białka, 11 % tłuszczu
Mączka rybna pre-digest – rewelacyjna, wstępnie strawiona mączka rybna, zawiera w 80% rozpuszczalne proteiny o najwyższych walorach odżywczych (strawność białka pepsyny 97%!) W porównaniu ze standardowymi mączkami rybnymi, nie jest produkowana z odpadów tylko z całych świeżych ryb. Mączka rybna pre-digest jest doskonale rozdrobniona i ma konsystencję mączki roślinnej, dzięki temu łatwo łączy się z innymi składnikami mix’u. Subtelny rybny zapach świetnie wabi karpie, szczególnie w zimnej wodzie wiosną i jesienią. Wysoka cena rekompensuje jej fantastyczne właściwości oraz działanie. Dozowanie 10-30% Wartość odżywcza: 84% białko, 9% tłuszcz
Mączka z kryla – uwielbiana przez karpie mączka skorupiakowa w kolorze pomarańczowy o silnym specyficznym aromacie, jest tłusta (około 15%) i zawiera blisko 60% białka. Bardzo dobry składnik kulek rybnych szczególnie w chłodnych porach roku. Stosując mączkę z kryla należy uważać żeby jej nie przedozować, bo może spowodować pływalność kulek. Dozowanie: 5-10%
Mączka z kałamarnicy – najwyższej jakości mączka ,,squidowa” otrzymywana z całych kalmarów charakteryzujących się ciemno-brunatnym kolorem, zawiera bogaty zestaw aminokwasów i ponad 80% białka. Jest najbardziej pożądanym składnikiem do wyrobu kulek proteinowych o rybnych nutach zapachowych, jej strawność wynosi ponad 90%. Dozowanie: 10-30%
Hemoglobina – jeden z najlepszych ,,mięsnych” dodatków, posiada delikatny zapach krwi i ciemnoczerwony kolor. Doskonały składnik kulek proteinowych na chłodne pory roku oraz na łowiska gdzie karpie preferują mięsno-rybne mieszanki. Blood Powder zawiera 92% białka o wysokiej wartości odżywczej. W mix’ach bardzo dobrze komponuje się z mączkami rybnymi, może być też stosowana jako dodatek do zanęt na sumy i węgorze. Dozowanie: 5-10%
Plazma krwi – jasnokremowy wolna od czerwonych krwinek składnik, posiada rewelacyjne właściwości wiążąco-klejące. Zawiera 80% białka o wysokiej wartości odżywczej. Plazma krwi to idealny komponent do mieszanek mięsnych i wysoko proteinowych, sprawdza się nie tylko w chłodnych porach roku. Dozowanie 3-10%
Pokarmy dla ptaków
Bird Food – gotowy zmielony pokarm dla ptaków w skład którego wchodzą wyselekcjonowane ziarna i nasiona, stanowiące bardzo cenne źródło protein roślinnych, tłuszczów, węglowodanów, witamin i minerałów. Bird Food jest bardzo wartościowym składnikiem kulek proteinowych o słodkich i owocowych nutach zapachowych, jak również z dodatkiem mączek rybnych. Dozowanie do 25%
Bird Seed – zestaw ziaren roślin oleistych, może być stosowana w każdym rodzaju mieszanki od słodkiej poprzez owocową, a na rybnej kończąc. Nadaje kulkom luźniejszą strukturę, ponad to drobne nasiona są przysmakiem ryb spokojnego żeru praktycznie w każdym rodzaju łowisku. Bird Seed najkorzystniej jest stosować w połączeniu z mieszanką Bird Food. Dozowanie na poziomie od 5 do 10%
Konopie – w handlu występują wyłącznie konopie siewne i jest to zupełnie inny gatunek roślin niż konopie indyjskie. W konopiach siewnych znajdują się znikome ilości substancji odurzających. Są one tylko w kwiatach i liściach, dlatego też ich wysiew jest zabroniony i możliwy dopiero po otrzymaniu specjalnego zezwolenia z przeznaczeniem wyłącznie do celów przemysłowych. Ziarna konopi są świetną zanętą partykularną na wszystkie ryby karpiowate. Do mix’ów najczęściej używa się zmielonych ziaren lub dodatkowo prażonych, dozowanie do 10%.
Murzynek (Olejarka Abisyńska) – egzotyczne nasiona, które są nieodzownym składnikiem topowych mix-ów oraz kulek proteinowych. Charakteryzują się dużą zawartością tłuszczu o 1/3 więcej niż ziarna konopi ok. 32 % suchej masy. Dozowanie do 5% 111 111 1 11111 1111 111111111111 11111111111111111111111 11111111 111111111
Robin Red – oryginalny Robin Red Haith’s to jeden z najlepszych atraktorów na karpie, działa z każdego rodzaju mieszanką, wpływa na zapach i smak oraz strukturę kulek proteinowych. Swoje wyjątkowe właściwości zawdzięcza mieszance przypraw z czerwonym barwnikiem Carophyl Red. Dozowanie 5-10% 00000 000000 00000 00000 00000 00000 0000 0000 0000
Nectabird – ,,gruby” pokarm dla ptaków na bazie biszkoptu, proszków jajecznych i miodu. Bogaty w minerały i witaminy, zawiera dodatek nasion murzynka. Nectabird nadaje kulkom bardzo dobrą teksturę (ziarnistość), stosowany głównie do słodkich mieszanek z podwyższonym poziomem węglowodanów. Dozowanie do 50% 0000 00000000 000 00000000000 000000000000000000 00000000 000000000 000000
Soft Red Factor – wilgotny pokarm dla ptaków bazujący na proszku jajecznym, biszkoptach, Carophyl Red oraz drobnych nasionach. Wpływa na smak i zapach oraz strukturę mieszanki, ma też właściwości lekko klejące. Soft Red Factor bogaty jest w węglowodany, minerały i witaminy. Dozowanie do 20%0 00000 000000 00000 00000 000000 0000 ooo oooo oooo oooo ooo 000oooooo00 0 0 000 0 0 0 0 0 0 0 000
BF Insect – słodki i wilgotny pokarm dla ptaków na bazie mielonych ziaren, kawałków owoców, insektów i melasy, bogaty w witaminy, minerały i oleje. BF Insect to pożywny składnik, który może być stosowany również w rybnych recepturach na kulki proteinowe. Dozowanie do 20% 00000000000 000000000000 000 000 000 000
Birdy Fruit – słodki pokarm jajeczny dla ptaków na bazie kolorowych biszkoptów z dodatkiem miodu i ziaren murzynka. Birdy Fruit posiada wyraźny owocowy aromat w typie tutti frutti, który świetnie wzmocni nutę zapachową szczególnie owocowych kulek proteinowych lub tzw. łamanych na bazie mączek rybnych. Dozowanie 10- 20% oooo
Makuchy – suszony makuch roślin oleistych, bogaty w białka i tłuszcze. Może być stosowana w każdym rodzaju mixu, tworzy luźniejszą strukturę ciasta i polepsza ,,pracę” kulki. Makuchy są też bardzo wartościowym dodatkiem do zanęt sypkich i stick mixów. Dozowanie 5-25% 000
Zioła i przyprawy
W tym dziale komponentów mamy ogromne pole do popisu tym bardziej, że już w każdym sklepie spożywczym możemy zaopatrzyć się w mnóstwo różnych przypraw i ziół. Najbardziej popularne składniki w tej grupie to: kolendra, anyż, goździk, kminek, cynamon, imbir, curry, kozieradka, lubczyk i czosnek. Wymienione specyfiki oprócz właściwości aromatycznych doskonałe pobudzają układ trawienny, przyspieszając trawienie i jednocześnie stymulują apetyt. Dobrymi dodatkami szczególnie do mięsnych i rybnych mieszanek jest też pieprz, papryka, sól, wegeta itp. Zioła i przyprawy należy stosować w niewielkich ilościach i najlepiej jest odmierzać je łyżeczką, podobnie jak to robimy w domowej kuchni, w ten sposób możemy nadać naszym kulkom wyjątkowy profil smakowy. Karpie nie mają nic przeciwko temu, aby kulki proteinowe oprócz tego, że mogą być słodkie, były również słone czy pikantne. Dlatego też nie bójmy się stosować tego typu komponentów tym bardziej, że przyprawy korzenne i zioła to przecież produkty naturalnego pochodzenia.
Tasty Blend Robin Hot – mieszanka wyselekcjonowanych ostrych przypraw z nutą wiodącą chilli, papryki i czerwonego pieprzu, przeznaczona głównie do mieszanek o nutach rybnych. Tasty Blend Robin Hot spowoduje, że zrobione z jego dodatkiem kulki proteinowe dostaną pikantnej ,,mocy” i będą dla karpi przysmakiem szczególnie w chłodnych porach roku. Dozowanie: 5%
Tasty Blend Herbs & Spice – zestaw wyselekcjonowanych i dobranych w optymalnych proporcjach ziół (rozmaryn, bazylia, tymianek, szałwia, mięta, majeranek) i orientalnych przypraw (cynamon, curry), który w naturalny sposób ,,podrasuje” i poprawi strawność każdej receptury. Herbs & Spice w połączeniu z innymi dodatkami Tasty Blend stworzy wyjątkowe profile smakowo-zapachowe co z pewnością docenią takie smakosze jak karpie. Dozowanie: 5%
Tasty Blend Sweet Bomb – maksymalnie słodka kombinacja zawierająca kompleks słodzików i cukrów, niezbędna do wyrobu kulek proteinowych o słodkich i owocowych nutach zapachowych. Tasty Blend Sweet Bomb oprócz tego że osłodzi mix, podniesie również jego wartość energetyczną i zwiększy zawartość węglowodanów. Dozowanie: 5%
Garlic Powder – czosnek w proszku posiada charakterystyczny i trwały zapach, który sprawdza się zarówno w chłodnych porach roku, jak również latem. Może być stosowany z każdym rodzajem mieszanki od rybnych po owocowe. Dozowanie: 5%
Chilli Powder – chilli w proszku jest bardzo skutecznym dodatkiem pobudzajacym układ pokarmowy karpi, nadaje kulkom ostry smak i subtelną nutę paprykową. Świetne efekty przynosi szczególnie z mieszankami rybnymi oraz jako pikantny składnik stick mixów. Dozowanie: 5%
Dodatki specjalne
Dodatkami specjalnymi nazywam różnego rodzaju ekstrakty, suszone kiełże, krewetki, wzmacniacze smaku i zapachu oraz stymulatory apetytu oraz inne proszkowe specyfiki. W wędkarstwie karpiowym najczęściej stosowane są ekstrakty wytwarzane z krabów, krewetek, GLM – zielony małż nowozelandzki, ryb, CSL – z kukurydzy, drożdży, wątroby, kałamarnic. Wszystkie takie wyciągi są bardzo skoncentrowane i dozujemy je w małych ilościach, 1-2 łyżeczki preparatu na kg mieszanki w zupełności wystarczy. Kolejnym naturalnym bardzo cennym składnikiem są suszone kiełże, krewetki itp. Po tego typu dodatki najlepiej jest wybrać się do najbliższego sklepu akwarystycznego. Przed dodaniem do mix’u należy je wcześniej zmielić. Optymalne dozowanie wysuszonych skorupiaków wynosi około 5%, czyli 50 gram w kg mix’u. Wzmacniacze smaku i zapachu to produkty znane też ze spożywczych opakowań takie jak glutaminian sodu, rybonukleotydy sodu (inozynian, guanylan), ekstrakt drożdży czy suszony hydrolizat białkowy. Ich zadaniem jest ,,podrasowanie” smaku i wzmocnienie zapachu produktu końcowego czyli w naszym wypadku kulek proteinowych. Stymulatory apetytu mają z kolei za zadanie spotęgować doznania smakowe karpi i opóźnić nasycenie pokarmem, równie ważną rolę w tym procesie odgrywa strawność kulek. Wzmacniacze smaku i zapachu oraz substancje o działaniu pobudzającym apetyt wykazują wzajemną synergię działania, dlatego też najkorzystniej jest używać połączeń obu tych produktów w jednym na zasadzie 2in1. Dozowanie podobnie jak w przypadku ekstraktów 5-10 gram/kg mieszanki.
Betaina – najczęściej stosowany dodatek przydatny w każdym typie mieszanki, bierze udział w procesach metabolicznych, wpływa na przyswajalność i stabilność składników odżywczych zawartych w kulkach. W zależności od procentowej zawartości naturalnej betainy występuje ona w wersji 91%, 96% i 97% (rozpuszczalna w wodzie). Stosując betainę musimy pamiętać o tym, że jest ona wrażliwa na temperaturę. Najlepiej znosi parowanie kulek, natomiast w przypadku gotowania korzystniej jest zamiast dodawać ją do mix’u, posypać nią kulki zaraz po wyjęciu z wody (2łyż/kg kulek). Możemy je wymieszać w plastikowej misce lub w worku foliowym. Gdy kulki ostygną i stwierdzimy, że betaina została wchłonięta możemy przystąpić do fazy suszenia kulek. Doza: 1-2 łyż./kg mix-u
Activator Boilies -kompleksowa mieszanka spełniająca jednocześnie rolę wzmacniacza smaku i zapachu oraz stymulatora apetytu, zawiera m.in rybonukleotydy, hydrolizowane białka i dodatki potęgujące łaknienie u ryb oraz pobudzające do żerowania. Przy jego tworzeniu zrezygnowaliśmy ze zbędnych wypełniaczy i dodatków zapachowych, dzięki temu jest maksymalnie skoncentrowany i może być stosowany z każdym typem mixu. Activator Boilies podkreśli charakter smakowy domowych receptur i sprawi, że zrobione z jego dodatkiem kulki protinowe staną się kuszącym pożywieniem dla karpi. Dozowanie: 1-2łyż./5-10gram kg mix’u
5555555555
Drożdże piwne – są mało znanym lecz bardzo wartościowym komponentem bogatym w witaminy z grupy B, naturalne proteiny, związki mineralne i aminokwasy egzogenne. Mają działanie pobudzające trawienie, polepszają przyswajalność białek, tłuszczów i węglowodanów. Podobnie jak betaina są cennym dodatkiem do każdego rodzaju mix’u. Zawartość białka 43%, dozowanie 5%
Spirulina – mikroalga zawierająca około 65% pełnowartościowego białka (strawność 85-90%) z kompleksem aminokwasów i witamin m.in A, B, C, D, E, K, B1, B2, B12, kwas foliowy, kwas pantotenowy, niacyna, biotyna, jest też bogatym źródłem kwasu linolowego i linolenowegom. Spirulina jest wartościowym dodatkiem odżywczym w każdego rodzaju kulkach protinowych, jak również posiada mocne właściwości barwiące. Dozowanie 5-10%
Mączka z makroalg morskich (Ascophyllum nodosum) – bagata w proteiny, minerały, kwasy Omega-3 i posiada wysoką zawartość witaminy C, niacyny i witaminy E. Makroalgi są naturalnie zbilansowanym źródłem substancji biologicznie czynnych oraz jedynymi roślinami syntezującymi witaminę B12. Dozowanie do 10% Wartość odżywcza: 7% białko, 3% tłuszcz
Jeżeli zapoznaliśmy się już z działem powszechnie stosowanych komponentów możemy wykonać następny krok, którym będzie przypomnienie wiadomości na temat podstawowych składników odżywczych czyli białek, tłuszczów i węglowodanów. Dzięki temu będziemy mogli świadomie komponować mix’y dostosowując je do potrzeb pokarmowych karpi w zależności od pory roku, okoliczności połowu czy taktyki nęcenia.
Białko
Białka czyli proteiny to zasadniczy element budulcowy wszystkich tkanek. Są to związki wielocząsteczkowe zbudowane z aminokwasów. Aminokwasy dzielimy na egzogenne i endogenne. Pełnowartościowy pokarm dla karpia powinien zawierać zarówno jedne jak i drugie. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na aminokwasy egzogenne, ponieważ w przypadku ich braku w pokarmie, organizm karpia nie będzie w stanie sam ich ,,wyprodukować”, w przeciwieństwie do endogennych. Zawartość białka w mix’ie powinna wynosić około 30% z opcją zwiększenia lub zmniejszenia średnio o 10%. Podwyższony poziom białka w kulkach proteinowych jest szczególnie pożądany wiosną tuż przed tarłem. Mówiąc o ilości białka w kulkach proteinowych musimy również wziąć pod uwagę jego faktyczną strawność, która jest niższa od wartości ogólnej. Białko strawne jest bezpośrednio wykorzystywane do budowy różnych tkanek, natomiast pozostała część wartości ogólnej białka jest spalana (zamieniana na energię) podobnie jak tłuszcze czy węglowodany. To samo dzieje się z nadmiarem białka przekraczającym możliwości jego przetworzenia przez organizm karpia. W mączkach rybnych strawność białka jest na poziomie 95%, w białkach pochodzenia roślinnego może wahać się nawet w granicach 50-80%, dla przykładu strawność protein sojowych wynosi 75%, a białka pszenicy 55%. Wysoką strawnością oprócz mączek rybnych charakteryzuje się również białka jaja kurzego oraz proteiny mleczne, szczególnie izolat serwatki (odżywki dla sportowców). Strawność białka zależy także od zawartości w danym produkcie błonnika, enzymów trawiennych, użytej do jego produkcji technologii oraz stopnia rozdrobnienia. Gdy maksymalnie podniesiemy zawartość białka stworzymy bardzo syty pokarm, dlatego też robiąc wysokoproteinowe ,,boilies” dobrze jest jednocześnie obniżyć poziom tłuszczu, chyba że nasze działania w tym kierunku są celowe. Stosując komponenty białkowe warto postarać się, aby ich zawartość w mix’ie była jak najbardziej różnorodna i nie opierała się wyłącznie na jednym np. mączce rybnej czy kazeinie.
Tłuszcz
Kolejnym składnikiem pokarmowym są tłuszcze będące najbardziej ,,wydajnym” źródłem energii bogatym w witaminy A,D,E i K. Tłuszcze dzielimy na nasycone i nienasycone. Tłuszcze nasycone podobnie jak aminokwasy endogenne mogą być wytwarzane przez organizm ryby, natomiast kwasy tłuszczowe nienasycone muszą być bezwzględnie dostarczane w pożywieniu ponieważ są związkami egzogennymi. Optymalna zawartość tłuszczu w kulkach oscyluje na poziomie 6-12%. Komponując mieszanki ze zwiększoną zawartością tłustych składników szczególnie w okresie jesiennym pamiętajmy o możliwości pogorszenia się cech plastycznych ciasta z którym mogą wystąpić kłopoty w fazie rolowania kulek. Warto zadbać o to, aby w naszych kulkach znajdowały się nie tylko tłuszcze pochodzenia roślinnego, ale też zwierzęcego, chociażby w minimalnej ilości. Jeżeli natomiast nie chcemy, aby w naszej recepturze znajdowała się np. mączka rybna, to dobrze jest wtedy użyć przynajmniej oleju rybnego.
Węglowodany
Składnikiem energetycznym lecz o połowę mniej kalorycznym w porównaniu z tłuszczami są węglowodany (cukry). Żeby nie zaprzątać sobie głowy chemiczną budową cukrów i określeniami naukowymi należy przede wszystkim wiedzieć, że węglowodany dzielimy na proste (fruktoza, glukoza) i złożone (sacharoza, laktoza, skrobie). W formie sypkiej bez problemu możemy nabyć glukozę, sacharozę (cukier puder), natomiast czystą laktozę trudno jest kupić w detalu, ale można użyć serwatki, która zawiera jej ponad 70%. Najszybciej dostarczają energii cukry proste, w drugiej kolejności zawierające skrobie mąki roślinne (pszenna, kukurydziana, ziemniaczana itp.) czyli cukry złożone. Zawartość węglowodanów w kulkach proteinowych powinna wahać się w granicach 40-60%. Lato jest porą roku w której karpie najbardziej liczą na bogate w cukry kulki proteinowe.
Karpie z pewnością docenią nasz trud i starania włożone w tworzenie własnych mieszanek
Podane w pierwszej części informacje o poszczególnych składnikach mix’u i wiadomości o wartościach odżywczych komponentów są z pewnością dla części karpiarzy mniej lub bardziej znane, natomiast dla tych którzy dopiero planują wyrób kulek proteinowych we własnym zakresie stanowią fundament do dalszych działań. Dlatego też, dla dobra ogółu będziemy sukcesywnie podnosić sobie poprzeczkę. Następnym etapem będzie skomponowanie podstawowych receptur i wyliczenie zawartości białka, tłuszczu i węglowodanów. W jaki sposób się do tego zabrać, jak dobierać komponenty i na co należy zwrócić uwagę przy ewentualnych korektach mix’u o tym w kolejnym artykule z serii Boilies.
Autor: Marcin Krajewski
Artykuł można również przeczytać w kwartalniku Karp Max 2/2009
